„Przeciw agresji”

opracowała: mgr Barbara Buchowska

Zajęcia I: „Tworzymy grupę.”

Cele: nawiązanie kontaktu, kształtowanie otwartości w stosunku do innych osób, integracja grupy.

1. Podanie dzieciom informacji na temat celów i sposobów prowadzenia zajęć. Zawarcie kontraktu.

ˇ Jesteśmy punktualni.

ˇ Mówimy o sobie.

ˇ Nie przerywamy innym.

ˇ Umiemy słuchać innych.

2. Autoprezentacja.

Osoba prowadząca przedstawia się i prosi dzieci, o podanie takiej formy imienia, aby się do nich zwracano.

3. Gra w imiona.

Pierwsza osoba z kręgu podaje swoje imię. Następne dziecko mówi „Nazywam się ….., a to jest ….. wskazuje na poprzednika. Zabawa trwa dopóki nie obejdzie całego kręgu.

(Inna wersja) „mię do imienia”

Osoba trzyma piłeczkę tenisową lub woreczek. „Jestem Ania rzucam go do Kasi, która ma ładne oczy” (mówimy rzeczy miłe).

4. Ćwiczenia oddechowe.

Dzieci siadają na podłodze. Podajemy instrukcję w celu rozluźnienia ciała.

Instrukcja

„Siedzimy na polanie w lesie. Jest ciepło, słoneczna pogoda. Wieje lekki wiatr. Szumią drzewa”

a) bierzemy głęboki wdech nosem.

b) zatrzymujemy powietrze licząc do czterech.

c) powoli wdychamy powietrze przez nos (powtarzamy ćwiczenie mające na celu rozładowanie emocji).

5. Rozpoczynamy z grupa dyskusję – co to znaczy lubić i akceptować samego siebie. Wyjaśniamy, że ma to pomóc w odnalezieniu w sobie i innych pozytywnych cech. „Co lubię w sobie”

Proszę aby dziecko siedzące w kręgu powiedziało co lubi w samym sobie i co lubi w koledze – koleżance siedzącym po prawej stronie.

„To ja Adam. Lubię słuchać muzyki, a w Tomku lubię to, że jest dobrym kolegą”

Po zakończeniu zabawy

Rozmawialiśmy o uczuciach, które pojawiły się w trakcie ćwiczenia. Czy trudno jest uświadomić sobie, co się w sobie lubi? Jak czujesz się kiedy mówisz miłe rzeczy o sobie?

6. Zakończenie zajęć.

„Prąd” – pożegnanie (puszczamy iskierkę, która wraca do osoby, która prąd puściła) lub unosimy ręce do góry i krzyczymy „hej”.

Zajęcia II: „Ustalamy normy grupowe”

Cele: Odreagowanie agresji, tworzenie klimatu bezpieczeństwa i zaufania, pomoc w zrozumieniu zasad, reguł, które ułatwiają życie i pracę z innymi ludźmi.

1. Powitanie.

Wszyscy chodzą swobodnie po sali i witają się przez podanie ręki. Wymieniają parę słów na dowolny temat.

2. Balon.

Uczestnicy zajęć ustawiają się w ciasnym kole. Podają sobie ręce i recytują znaną rymowankę, tworzą jak największy krąg aż do chwili jego zerwania: „Baloniku nasz malutki, rośnij duży okrąglutki. Balon rosnął, że aż strach. Wzleciał w górę no i trach”

3. Stworzenie sytuacji problemowej wprowadzającej dzieci w tematykę norm grupowych.

Odczytanie wiersza „Kaczka Dziwaczka” i rozmowa o tym jak wyglądałoby nasze życie, gdyby każdy zachowywał się tak, jak bohaterka utworu.

4. „Sławny maraton”.

Dzieci dobierają się w pary i przez 30 sekund mówią razem bez wytchnienia.

5. „Nadajnik – Zagłuszacz – Odbiornik”. Grupa dzieci dzieli się na trzy równe zespoły „Nadajniki”. Wymyślają krótkie hasło, które próbują przekazać „Odbiornikom”, stojącym po przeciwnej stronie sali. Zadaniem osób stojących w środku jest uniemożliwienie odbioru informacji. Zespoły zmieniają się rolami, aż do chwili, gdy każdy będzie w jednej z trzech ról.

6. Omówienie ćwiczeń i próba ustalenia zasad, które ułatwiają pracę w grupie. Zapisanie ich na dużym arkuszu papieru i umieszczenie w widocznym miejscu.

7. Podsumowanie zajęć.

Każdy dzieli się nastrojem, w jakim aktualnie się znajduje.

8. „Iskierka” Wyciszenie grupy poprzez przekazanie uścisku dłoni każdej osobie stojącej w kole.

Zajęcia III „Zabawa”

Cele: Wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa w grupie, wdrażanie uczniów do zabawy i radości, ćwiczenia koncentracji uwagi.

1. Rozpoczęcie zajęć w kręgu.

2. „Dłonie” – każde dziecko obrysowuje na papierze swoje dłonie, a następnie chodząc po sali zbliża się do każdego kolegi i odbiera od niego po jednym wpisie na swój temat. Sam również wpisuje się w obrysowaną dłoń kolegi. Zaznaczamy tylko, że możemy wpisywać pozytywne rzeczy, np. lubię Cię, jesteś wesoły, masz ładne oczy… itd. Na koniec odczytujemy wpisy na wszystkich dłoniach. Prowadzący chodząc pomiędzy dziećmi pilnuje, by wpisy były pozytywne.

3. „Tańcząca loteryjka” z muzyką. Prowadzący przygotowuje w pudełku losy. Wszyscy tańczą w rytm muzyki. W chwili, gdy prowadzący wyłącza magnetofon, jeden z uczestników wyciąga kartę z instrukcją , w jaki sposób tańczyć dalej, np. „tańczymy jak baletnice”, „tańczymy jak niedźwiadki”. Zabawa toczy się aż do wyczerpania losów.

4. „Czyja to rzecz”. Jedno dziecko wychodzi, a pozostałe kładą na środku po jednej rzeczy, która należy do każdego uczestników. Dziecko, które wchodzi do sali ma odgadnąć do kogo należy każda rzecz. Pilnujemy, by dzieci nie podpowiadały, nie wstawały z miejsca, nie pokazywały oczami, rękoma itp. … Prowadzący siedzi między dziećmi i tonuje ich ewentualne pobudzenie, przypominając reguły zabawy.

5. „Taniec z balonami”. Wszyscy bawią się balonami. . Na znak prowadzącego siadają jednocześnie na nich. „Odlot na balonie – rakiecie”.

6. Wspólne sprzątanie i zakończenie zajęć.

Zajęcia IV: Rozpoznajemy i nazywamy uczucia

Cele: Uświadomienie dzieciom, co to są uczucia, uczenie rozpoznawania i nazywania uczuć.

1. Powitanie

2. „Zabawa z piłką”. Dzieci ustawiają się w szerokim kręgu. Dostają piłkę, którą mają rzucać. Rzucam do ciebie i „daruję Ci uśmiech”, „daruję Ci radość”, „daruję Ci sympatię”.

3. Prowadzący demonstruje ilustracje przedstawiające osoby. Dzieci opisują co widzą na rysunkach i starają się wymyślić historyjkę, która mogłaby przydać się tym ludziom. Rozmowa na temat, co to są uczucia i próba ich nazywania.

4. Prowadzący przygotowuje karteczki z nazwami uczuć. Każdy wyciąga los i demonstruje twarzą oraz postawą ciała daną emocję. Pozostali odgadują jej nazwę.

5. „Podaję Ci…”. Dzieci siadają w kręgu i bawimy się w pantonomiczne przekazywanie sobie różnych rzeczy. Prowadzący podaje hasło, np. „podajemy sobie”. ˇ Bardzo kruchą filiżankę

ˇ Pękniętą szklankę z herbatą

ˇ Kłębek puszystej wełny (waty)

ˇ Osty nóż

ˇ Plecak pełny kamieni

Omawiamy jakie to towarzyszyły nam uczucia podczas tego ćwiczenia.

6. Dokończ rozpoczęte zdanie:

Boję się……………………………..

Smucę się…………………………..

Złości mnie………………………..

Cieszę się gdy…………………….

Prosimy dzieci o odczytanie karteczek lub zbieramy je i odczytujemy po kolei, zwracając uwagę czy dobrze zostało nazwane uczucie.

7. Pożegnanie – „prąd”.

Zajęcia V: „Wyrażamy uczucia swoje i szanujemy uczucia innych.”

Cele:ˇ Rozpoznawanie uczuć u siebie i innych, nabywanie umiejętności konstruktywnego wyrażania uczuć, odkrywanie siebie.

1. Rozpoczęcie zajęć „prąd”.

2. „Malowanie uczuć”. Dzieci malują kartkę kolorem, który najbardziej im się kojarzy z aktualnie przeżywanym przez nie nastrojem.

3. Gra w karty w parach.Uczestnicy dobierają się w pary. Każdy otrzymuje cztery karty ilustrujące uczucia: smutku, strachu, złości i radości. Osoba losująca kartę przedstawia daną emocję, a partner odgaduje jej nazwę. Gra toczy się na przemian, aż do wyczerpania kart.

4. „Co ludzie czują”.Czytamy lub opowiadamy dzieciom siedzącym w kręgu krótką historyjkę, w której wyraźnie ludzie coś przeżywają. Pytamy dzieci, jak nazwać te uczucia. Następnie wspólnie z dziećmi sporządzamy listę emocji, które ludzie mogą przeżywać.

ˇ Radość

ˇ Bezradność

ˇ Wstyd

ˇ Zażenowanie

ˇ Ból

ˇ Płacz

ˇ Lęk

5. „Cieszy się podskakując” Prosimy dzieci, by wstały i rozeszły się po sali, a następnie proponujemy, by na dane hasło, wyrażające np.: radość lub smutek, dzieci zaczęły poruszać się (chodzić, ruszać rękoma, głową, podskakiwać) tak aby najlepiej wyrazić to uczucie ruchem, bez słów. Osoba prowadząca bawi się razem z dziećmi, kieruje aby nie było gwałtownych reakcji (biegania, popychania się).

6.”Zmiana miejsc”. Dzieci siadają w kręgu. W czasie gdy jedno z nich opuszcza salę, pozostałe osoby najpierw jedna lub dwie zmieniają się miejscami . Powracająca osoba, ma odgadnąć, kto zmienił miejsce, przesadzić tak jak siedziały na początku.

7. Zakończenie zajęć. Co wam się w dzisiejszych zajęciach podobało?

Zajęcia VI: „Uczucia mogą się zmienić”

Cele: Uświadomienie, że uczucia mogą się zmieniać, rozwijanie u dzieci zdolności do empatycznego odczuwania.

1. Rozpoczęcie zajęć w kręgu.

2. Historyjka „W cyrku”. Dzieci mają przed sobą karty ilustrujące uczucia: smutek, strach, złość, radość. Prowadzący opowiada wymyśloną historyjkę.

Pewnego razu Ania wybrała się do cyrku. Zajęła miejsce w drugim rzędzie. Przed nią miejsce było puste, więc widok był wspaniały. Przedstawienie się rozpoczęło. Na arenę wbiegło dwóch clownów. Ich występ wszystkim się podobał. Prowadzący zadaje pytanie: „Co mogła czuć Ania, oglądając występy artystów ?” Dzieci podnoszą kartę z odpowiednim rysunkiem twarzy. Nagle zgasło światło. Dał się słyszeć głos bębnów. Wkrótce niewielkie światło rozbłysło pod kopułą namiotu, gdzie do swego popisu przygotowywała się młoda dziewczyna. Kiedy jeździła na rowerze po linie wykonując różne akrobacje, zapadła martwa cisza.

„Pokażcie, jak mogła czuć się Ania?” Na szczęście wszystko zakończyło się szczęśliwie. A teraz rozpoczyna się część, na którą Ania czekała najbardziej. Występy tresowanych zwierząt. Właśnie miały wbiec na arenę białe pudelki, gdy przed nią pojawił się wysoki mężczyzna w kapeluszu i zajął wole miejsce. Dziecko nie mogło obejrzeć występów, gdyż spóźniony widz zasłonił sobą arenę. „Co mogła czuć Ania?” Widząc smutną twarz dziecka, pani siedząca obok Ani natychmiast zaproponowała swoje miejsce, z którego był dobry widok. Przedstawienie było wspaniałe. Dwie godziny szybko minęły. Nadeszła pora powrotu do domu. „Podnieście rysunek twarzy, ilustrującej uczucia Ani”

3. „Co lubię w sobie?” Rozpoczynamy z grupą dyskusję, co to znaczy lubić i akceptować samego siebie. Wyjaśniamy, że ma to pomóc każdemu z nich w odnalezieniu w sobie i w innych pozytywnych cech. Prosimy, każde dziecko w kręgu, by powiedziało, co lubi w samym sobie i co lubi w koledze, który siedzi po jego prawej stronie.

Po zakończeniu zajęć rozmawiamy z dziećmi o uczuciach, które pojawiły się w trakcie ćwiczenia. Czy trudno jest uświadomić sobie, co się w sobie lubi? Jak się czujesz, kiedy mówisz miłe rzeczy o sobie? Czy zgadzasz się z tym co powiedziano o tobie?

4. „Ślepe samochody”. Uczestnicy tworzą pary stojąc jeden za drugim zwróceni w tę samą stronę. Osoba stojąca z przodu – samochód – ma ręce wyciągnięte do przodu, dłonie uniesione do góry są zderzakami i zamknięte oczy. Osoba z tyłu – kierowca – prowadzi samochód. Za kierownicę służą jej ramiona partnera. Trzeba tak prowadzić samochód, aby nie doszło do zderzenia. Po kilku minutach zmiana ról.

Podsumowanie zabawy. Jak się czujesz w roli kierowcy, a jak w roli samochodu?

5. Krąg „Prąd”.

Zajęcia VII: „Komunikacja słowna i bezsłowna”.

Cele: Uświadomienie istnienia komunikacji słownej i bezsłownej, uczenie zachowań, które ułatwiają orozumiewanie się, odreagowanie napięć, uświadomienie silnego oddziaływania autosugestii.

1. Powitanie – „prąd”.

2. Głośno – cicho. Osoba chętna wychodzi z klasy. W tym czasie jedno dziecko chowa jakiś przedmiot. W poszukiwaniu ukrytej rzeczy pomagają wszystkie dzieci, stukając odpowiednio dłońmi o podłogę: ciszej lub głośniej.

3. Ćwiczenia w parach. Dzieci siedząc zwrócone do siebie plecami, opowiadają o ulubionej zabawce (lub ulubionej książce). W czasie rozmowy zachowują kamienną twarz. W obu ćwiczeniach powinna wystąpić zamiana ról i omówienie w rundce: Co sprawiło Ci największą trudność podczas tej rozmowy? Jak powinna się zachować osoba słuchająca, aby ułatwić rozmowę?

4. Malowanie kwiatka. Postaw na stole kwiaty lub półmisek z owocami. Razem z dziećmi zabierz się do ich rysowania. Nie zdradzając przyczyny, wpłyń na dziecko, aby narysowało taki sam obrazek jak ty. Na przykład: „Ten banan wyglądałby ładniej, gdyby był zielony. Narysuj go zieloną kredką. Na moim rysunku półmisek będzie kwadratowy. Czy nie byłoby śmiesznie, gdybyś narysował taki sam?”. Spróbuj nakłonić dzieci, aby rysunek stworzyły dokładnie taki sam obrazek jak twój i postaraj się, aby twoja martwa natura wyglądała inaczej niż rzeczywisty model.

Omówienie.

Pokazujemy dzieciom, w jaki sposób twoje silne sugestie wpłynęły na kształt tego, co przedstawia ich rysunek. Pytamy dzieci, czy zdawały sobie sprawę z tego, że nimi kierowałaś. Niech spróbują się zastanowić, jak czułyby się gdyby wykonana przed chwilą praca artystyczna była wyłącznie ich dziełem. (Jeżeli praca dziecka różni się od naszej, niech dziecko powie, co czuło odrzucając Twoje sugestie). Wyjaśniamy dzieciom, że poprzez swoje słowa i czyny możemy skłonić i zainspirować innych ludzi, aby zachowali się w określony sposób. Opowiedz mu, jak ludzie mogą wpływać na innych tak w pozytywnym, jak i negatywnym sensie.

5. Podsumowanie zajęć w rundce.

Zajęcia VIII: „Doskonalimy mowę ciała”

Cele: Rozwój ekspresji ciała, Poznanie własnej podatności na wpływ innych osób, Odreagowanie napięcia.

1. Powitanie – „prąd”.

2. „Rozśmiesz mnie”. Dzieci dobierają się parami. Jedna osoba z pary rozśmiesza, druga stara się zachować powagę. Zmiana ról i omówienie ćwiczenia. W której roli czułeś się lepiej i dlaczego?

3. „Odgadnij hasło”. Grupa dzieli się na kilkuosobowe zespoły, stosownie do ilości losów, na których zapisane są tytuły znanych bajek lub książek. Zadaniem każdego zespołu jest przekazanie treści hasła pozostałym uczestnikom zabawy, bez wypowiadania słów.

4. „Poruszam się jak?”. Dzieci rozchodzą się po sali, a następnie otrzymują instrukcję, aby zaczęły poruszać się:

a) stawiając najdłuższe kroki na jednej nodze jak potrafią

b) podskakując na jednej nodze

c) chodząc na czworakach

d) skacząc na obu nogach razem

e) chodząc jak najdziwniejszymi krokami

f) jedna osoba chodzi, a druga jest jej cieniem i naśladuje ją

5. Omówienie zajęć. Pożegnanie w kręgu.

Zajęcia IX: „Doskonalimy koncentrację uwagi”

Cele: Doskonalenie koncentracji uwagi i umiejętności słuchania, Rozwijanie umiejętności współdziałania i współpracy, Ćwiczenie koncentracji uwagi, ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem.

1. Powitanie „Prąd”.

2. „Taśma produkcyjna”. Wszyscy klękają w kole i śpiewając przekładają rytmicznie woreczki w prawą stronę:

Hej ha, hej ho, do szkoły by się szło

Hej ha, hej ho, hej ha, hej ho, do szkoły by się szło!

Tempo zabawy wzrasta w miarę powtarzania piosenki.

3. „Lubię w tobie”… Dzieci otrzymują od prowadzącego karteczkę z imionami pozostałych dzieci i mają na każdej kartce wpisać jedno pozytywne zdanie o osobie, której imię jest na kartce. Początki zdań mogą być przez prowadzącego napisane na kartkach, np.:

a) lubię w tobie……………………………………………..

b) podoba mi się w tobie………………………………..

c) lubię, gdy ty……………………………………………..

d) podoba mi się , gdy……………………………………..

Wystarczy podać dzieciom jeden lub dwa początki zdań. Kartki posyłamy w kręgu, tak aby każdemu dziecku mógł wpisać się każdy uczestnik. Na końcu każde dziecko powinno otrzymać kartkę ze swoim imieniem i pozytywne informacje o sobie.

4. Pięć rzeczy, które robię dobrze – ćwiczenie. Prosimy dzieci, żeby złożyły duże kartki papieru na pół. Na jednej połówce mają napisać pięć rzeczy, które robią dobrze, na drugiej – pięć rzeczy, które chciałby robić jeszcze lepiej. Omówienie zawartości kartek. Omówienie . To ćwiczenie pomaga dzieciom uświadomić swoje mocne i słabe strony. Powtarzamy go parokrotnie w czasie terapii.

5. „Roboty 16 generacji”. Dzieci dobierają się parami. Jedna osoba jest robotem, druga go obsługuje. Włącza „maszynę” przez naciśnięcie czubka głowy ręką. Zmienia kierunek przez dotknięcie prawego ramienia. Zwiększa szybkość przez przekręcenie pokrętła na plecach. Zatrzymuje dotykając ponownie głowy. Należy tak kierować aby nie doszło do zderzenia. Zmiana ról i omówienie ćwiczenia. „Która z ról sprawiła Ci większą trudność i dlaczego?”

6. Podsumowanie zajęć.

Zajęcie X: „Wzmacniamy poczucie własnej wartości”

Cele: Wzmacnianie poczucia własnej wartości, rozbudzenie gotowości do swobodnego wypowiadania się, pokonywanie lęku przed wystąpieniem publicznym, powtórzenie poznanych sposobów radzenia sobie z napięciem ruchowym i emocjonalnym. 1.Powitanie „prąd”.

2. „Dwa rzędy”. Uczestnicy ustawiają się w dwa rzędy, twarzami do siebie. Wyobrażając sobie, że spotykają znajomych, podchodzą do siebie, kolejno witają się jak nauczyciel z uczniem, przyjaciel z przyjacielem, matka z dzieckiem i zmieniają się miejscami. Podsumowanie: co sprawiło Ci największą trudność? 3. „Kim jestem”. Przypinamy jednemu dziecku na plecach kartkę z nazwiskiem znanego człowieka (aktora, piosenkarza, sportowca, pisarza). Dziecko próbuje odgadnąć kim jest, zadając pozostałym dzieciom siedzącym w kręgu pytania typu „czy występowałam w filmie?”, „Czy jestem kobietą?”. Dzieci mogą odpowiadać „tak”, lub „nie”. W razie potrzeby prowadzący pomaga. Następuje zmiana dziecka. Omówienie.

4. Ćwiczenia ruchowe z elementami pantominy.

Dzieci chodzą swobodnie po sali poruszając się zgodnie z instrukcja prowadzącego:

– idziemy skacząc po kamieniach

– idziemy dźwigając worek ziemniaków

– idziemy tak jak słonie

– idziemy tak jak roboty

5. Wyobrażenia. Dzieci dobierają się parami i jedna z osób mówi do partnera: Wyobrażam sobie, że jesteś…………., lubisz………….., interesujesz się………..? Następnie zmieniają się rolami. Po zakończeniu ćwiczenia siadają w kręgu i każdy kończy zdanie w rundce, zaczynające się od słów……Jestem………., lubię………, interesuję się……….

Rozmowa na temat: Co z tego, co usłyszałeś od kolegi, okazało się prawdą, a co nie?

6. Wspólny okrzyk. Kładziemy na podłodze duży arkusz papieru, kredki, farby. Prosimy o wykonanie wspólnej pracy. Temat możemy omówić wspólnie z dziećmi. Na koniec wieszamy w klasie, lub na korytarzu, aby pozostała jako pamiątka po wspólnych spotkaniach.

Dziękujemy dzieciom za udział w zajęciach.

Scenariusze zajęć zostały opracowane na podstawie literatury:

1. Chapman Weston D., Mark S. Weston, Co Dzień Mądrzejsze 365 gier i zabaw kształtujących charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka, Prószyński i S – ka Warszawa 2000.

2. Brett D., Opowiadania dla Twojego dziecka – część 2,Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.

3. Nartowska H., Wychowanie dziecka nadpobudliwego, Nasza Księgarnia, Warszawa 1986.

4. Sobolewska Z., Zajęcia socjoterapeutyczne dla dzieci i młodzieży – zasady projektowania zajęć, OPTA, Warszawa 1993.

zebrała Izabela Łuczak